Aktualności

Nowe przepisy dotyczące gwarancji i rękojmi

12-01-2015 16:29

25 grudnia 2014 r. weszła w życie istotna, także dla branży budowlanej, nowelizacja kodeksu cywilnego. W znaczący sposób określa ona na nowo prawa i obowiązki w relacjach między konsumentami, czyli inwestorami, a wykonawcami usług budowlanych oraz sprzedawcami materiałów do przeprowadzenia inwestycji. Dotyczy ona w szczególności rękojmi i gwarancji oraz terminów, które one obejmują.

 

 

 

Nowelizacja, wprowadzona Ustawą o prawach konsumentów z dnia 30 maja 2014 r. (DzU 2014 poz. 827) dokonuje transpozycji do prawa polskiego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2011/83/UE z dnia 25 października 2011 r. w sprawie praw konsumentów.

 

Wbrew brzmieniu nazwy ustawy, nie dotyczy ona wyłącznie obrotu konsumenckiego, lecz ma także istotny wpływ na obrót profesjonalny.

 

Dla przedsiębiorców ważne jest, że obowiązujące do tej pory zasady chroniące konsumenta, jako stronę słabszą w relacjach z przedsiębiorcą, zostają przeniesione na stosunki między przedsiębiorcami.

 

 

 

Najistotniejsze zmiany dotykają kwestii rękojmi i gwarancji przy sprzedaży, powodując zwiększoną odpowiedzialność sprzedawcy z jednoczesnym zwiększeniem uprawnień kupującego. Przepisy te stosuje się także odpowiednio do umowy o dzieło i umowy o roboty budowlane, w związku z czym w dalszej części tekstu będziemy zamiennie używać pojęcia sprzedawca/wykonawca oraz kupujący/inwestor.

 

 

 

Rękojmia

 

Nowelizacja dokonuje poszerzenia zakresu definicji „wady fizycznej” rzeczy. Zgodnie z definicją, wada fizyczna polega na niezgodności rzeczy sprzedanej lub wybudowanej z umową. Niezgodność ta istnieje nawet wtedy, gdy rzecz nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia.

 

Przykład: zamawiając garaż, inwestor poinformował wykonawcę, że zamierza parkować w nim duży samochód terenowy z zainstalowanym boksem dachowym. Jeśli wykonawca nie uwzględni tego przy instalacji bramy garażowej i samochód nie będzie mieścił się w garażu z zamontowanym boksem, będzie to wada fizyczna bramy.

 

Rzecz ma także wadę fizyczną, gdy dokonano nieprawidłowego montażu lub uruchomienia rzeczy, nawet gdy robił to samodzielnie kupujący (chyba, że działał niezgodnie z instrukcją).

 

Gdy rzecz wadliwa została zamontowana, inwestor będzie mógł żądać od wykonawcy demontażu i ponownego zamontowania po dokonaniu wymiany na rzecz wolną od wad lub usunięcia wady. W razie nie wykonania tego obowiązku przez wykonawcę, inwestor będzie uprawniony do dokonania tych czynności na koszt i niebezpieczeństwo wykonawcy. Warto podkreślić, że dotychczas uprawnienie do tzw. wykonania zastępczego przysługiwało inwestorowi jedynie w trakcie wykonywania robót (stosowany odpowiednio art. 636 kodeksu cywilnego), a nie w ramach rękojmi, która rozpoczyna się po ich odbiorze przez inwestora. Ta zmiana kodeksu jest potencjalnie niekorzystna dla wykonawcy, który powinien zadbać o odpowiednie umowne ograniczenie tego ryzyka.

 

W miejsce dotychczasowego uprawnienia do żądania od sprzedającego obniżenia ceny nowelizacja przyznaje kupującemu w przypadku wady rzeczy uprawnienie do złożenia jednostronnego oświadczenia o obniżeniu ceny czy wynagrodzenia. Oznacza to, że kupujący może sam wskazać kwotę, do jakiej cena za rzecz ma być obniżona. Pamiętać jednak należy, że w przypadku gdy dojdzie do postępowania sądowego, kupujący będzie musiał udowodnić zasadność wskazanej kwoty.

 

Poszerzenie odpowiedzialności sprzedawcy dotyczy też możliwości przeciwstawienia się oświadczeniu kupującego o odstąpieniu od umowy lub o obniżeniu ceny. Tak jak do tej pory, takie oświadczenie kupującego nie jest skuteczne, gdy sprzedawca niezwłocznie rzecz wadliwą wymieni na wolną od wad albo wadę usunie, lecz obecnie dodatkowym warunkiem przeciwstawienia się sprzedającego oświadczeniu kupującego o odstąpieniu od umowy lub obniżeniu ceny jest wymóg, aby ta wymiana lub usunięcie wady nie stwarzały nadmiernych kosztów lub trudności dla kupującego. Jak rozumieć pojęcia „nadmiernych kosztów lub trudności” określi orzecznictwo sądów.

 

Bardzo ważną regulacją dla profesjonalistów jest przepis, zgodnie z którym, w relacjach między przedsiębiorcami sprzedawca może odmówić wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wad wtedy, gdy koszty zadośćuczynienia temu obowiązkowi przewyższają cenę rzeczy sprzedanej.

 

Terminy z rękojmi

 

Nowe regulacje wydłużają terminy odpowiedzialności z tytułu rękojmi. Sprzedawca odpowiada za wady fizyczne rzeczy stwierdzone przed upływem dwóch lat od dnia wydania rzeczy kupującemu (dotychczas jeden rok), a w przypadku nieruchomości pięciu lat  (dotychczas trzy lata).

 

Aby zachować roszczenie z tytułu rękojmi, nie jest już konieczne wnoszenie powództwa do sądu przed upływem okresu rękojmi. Wystarczy, że kupujący przed upływem tego okresu złoży sprzedawcy  oświadczenie, iż rzecz ma wady. Od tego oświadczenia o istnieniu wady rozpoczyna bieg roczny termin na zgłoszenie roszczeń o dokonanie naprawy lub wymiany rzeczy. Należy jednak mieć na uwadze, że zgodnie z art. 563 kodeksu cywilnego przy sprzedaży między przedsiębiorcami kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi, jeżeli nie zbadał rzeczy w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach tego rodzaju i nie zawiadomił niezwłocznie sprzedawcy o wadzie, a w przypadku gdy wada wyszła na jaw dopiero później – jeżeli nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie po jej twierdzeniu.

 

W tym samym rocznym terminie kupujący może złożyć oświadczenie o odstąpieniu od umowy lub obniżeniu ceny. Jednak, gdy kupujący żądał wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady, bieg terminu do złożenia oświadczenia o odstąpienia od umowy albo obniżeniu ceny rozpoczyna się z chwilą bezskutecznego upływu terminu do wymiany rzeczy lub usunięcia wad.

 

Przykład: Pan A wybudował dom dla pana B. Na tydzień przed upływem pięciu lat od odbioru B powiadomił A o wadzie (przeciekaniu) dachu. Po kolejnych dwóch tygodniach B wezwał A do naprawy dachu w terminie 3 tygodni od otrzymania wezwania. B nie naprawił dachu w określonym terminie. W konsekwencji termin dla B do złożenia oświadczenia, np. o obniżeniu wynagrodzenia za budowę domu, rozpoczyna się dopiero dzień po upływie zakreślonego trzytygodniowego terminu.

 

Nowością jest również zawieszenie terminu do wykonania uprawnień z rękojmi, w sytuacji dochodzenia przed sądem lub sądem polubownym innych uprawnień z rękojmi do czasu prawomocnego zakończenia postępowania.

 

Nowelizacja wprowadza możliwość dochodzenia przez sprzedawcę tzw. roszczeń łańcuchowych, tj. roszczeń wobec poprzednich sprzedawców o zwrot poniesionych kosztów w wyniku wykonania przez konsumenta uprawnień z tytułu rękojmi.

 

Nowy przepis art. 576(1) kodeksu cywilnego brzmi:

 

§ 1. Jeżeli rzecz nie miała właściwości, które powinna mieć zgodnie ze swoim przeznaczeniem lub zgodnie z publicznie składanymi zapewnieniami, o których mowa w art. 556 (1) § 2, lub została wydana w stanie niezupełnym, sprzedawca, który poniósł koszty w wyniku wykonania uprawnień z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy przez konsumenta, może żądać naprawienia poniesionej szkody od tego z poprzednich sprzedawców, wskutek którego działania lub zaniechania rzecz stała się wadliwa.

 

§ 2. Odpowiedzialność określona w § 1 ponosi także poprzedni sprzedawca, który wiedząc o wadzie rzeczy, nie poinformował o niej kupującego lub sporządził instrukcję montażu i uruchomienia dołączoną do rzeczy, jeżeli wada powstała na skutek zamontowania i uruchomienia rzeczy przez konsumenta zgodnie z tą instrukcją.

 

§ 3. Odszkodowanie, o którym mowa w § 1, obejmuje zwrot wydatków niezbędnych w celu realizacji uprawnień konsumenta, w szczególności związanych z wymianą lub usunięciem wady rzeczy sprzedanej, jej demontażem, transportem i ponownym zamontowaniem, a ponadto kwotę, o którą została obniżona cena rzeczy, oraz utracone korzyści.

 

Przykład: Dystrybutor sprzedał klej hurtownikowi. Hurtownik przechowywał go latem w niewłaściwej temperaturze i klej stracił swoje właściwości. Od hurtownika kupił klej detalista, który wiedział o sposobie przechowywania kleju przez hurtownika. Detalista sprzedał klej wykonawcy, który wykorzystał go do przyklejenia najniższej półki wiszącej szafki kuchennej dla pani X (konsumenta). Pani X włożyła do szafki ozdobną drogą zastawę stołową. Dolna półka odkleiła się i stojące na niej talerze potłukły się. Pani X zażądała naprawy oraz zwrotu pieniędzy za potłuczone talerze. Wykonawca musiał w trybie pilnym zdemontować szafkę, przetransportować ją do swojego zakładu, naprawić i ponownie zamontować u Pani X, jak również zapłacić za talerze.

 

Wykonawca będzie mógł domagać się od detalisty naprawienia poniesionej szkody. Ten z kolei będzie miał analogiczne roszczenie do hurtownika. Co ważne, roszczenia te przedawnią się z upływem sześciu miesięcy od dnia poniesienia kosztów przez wykonawcę w wyniku wykonania uprawnień z tytułu rękojmi przez konsumenta. Bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się nie później jednak niż w dniu, w którym wykonawca powinien wykonać swoje obowiązki wobec konsumenta.

 

Gwarancja

 

Nowe przepisy o gwarancji, tak samo jak przepisy o rękojmi, zwiększają odpowiedzialność sprzedawcy. Udzielenie gwarancji nie jest już uzależnione od wydania przez gwaranta (sprzedawcy) dokumentu gwarancyjnego. Wystarczy, że sprzedawca złoży oświadczenie gwarancyjne, określające obowiązki i uprawnienia kupującego w przypadku, gdy rzecz sprzedana nie ma właściwości określonych w tym oświadczeniu.

 

Określono również, jakie informacje muszą znajdować się w oświadczeniu gwarancyjnym, jakimi są m.in. nazwa i adres gwaranta, czas trwania i terytorialny zasięg ochrony gwarancyjnej czy uprawnienia przysługujące w razie stwierdzenia wady. Jednak uchybienie wymaganiom zawarcia tych informacji w oświadczeniu gwarancyjnym nie pozbawia wynikających z niego uprawnień. Każde nawet najkrótsze oświadczenie o istnieniu gwarancji może zostać uznane za udzielenie gwarancji. Dotyczy to także reklamy. Konsekwencją może być większa powściągliwość sprzedawców w zachwalaniu towarów.

 

Termin obowiązywania gwarancji zostaje wydłużony z jednego do dwóch lat, licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana. Termin ten może być jednak zmieniony przez wyraźne zastrzeżenie gwaranta. Gwarant zobowiązany jest do wykonania swoich obowiązków wynikających z gwarancji niezwłocznie, najpóźniej do czternastu dni od dostarczenia przez uprawnionego rzeczy.

 

Co ważne, nowe przepisy przewidują, że w razie wykonywania przez kupującego uprawnień z gwarancji bieg terminu do wykonania uprawnień z tytułu rękojmi ulega zawieszeniu z dniem zawiadomienia sprzedawcy o wadzie. Termin ten biegnie dalej od dnia odmowy przez gwaranta wykonania obowiązków wynikających z gwarancji albo bezskutecznego upływu czasu na ich wykonanie.

 

Podsumowując, wprowadzane zmiany będą miały największe znaczenie dla przedsiębiorców dokonujących transakcji z innymi przedsiębiorcami, dla których dostosowanie się do wymogów nowych regulacji będzie z pewnością wyzwaniem. Ci przedsiębiorcy, którzy uczestniczą w obrocie konsumenckim nie powinni mieć z tym większych problemów, jako że regulacje te wzorowane są przepisach stosowanych w obrocie z konsumentami.